Melkveehouders in de Achterhoek krijgen in toenemende mate te maken met gevolgen van klimaatverandering, zoals langdurige droogte en hitte. Daarom wordt in het vierjarige project ‘KLIMEA’ van de VKA en andere partners gewerkt aan het verbeteren van de klimaatbestendigheid van melkveebedrijven in de Achterhoek. Gestart is met een enquête om inzicht te krijgen in de kwetsbaarheid van melkveebedrijven voor weersextremen en de mogelijkheden om klimaatbestendiger te worden.
In november 2021 is het eerste deel van de 3-delige enquête uitgezet onder VKA-leden, waarop 136 VKA-leden hebben gereageerd! We lichten hier enkele resultaten van deze eerste enquête toe.
Toename beregening op gras- en maisland
In de droge jaren 2018, 2019 en 2020 zijn meer melkveehouders grasland gaan beregenen. In 2017 beregende 1/3 deel van alle bedrijven het grasland, in de daaropvolgende droge jaren 2018 en 2019 gebeurde dit op ongeveer de helft van de bedrijven en in 2020 nam dit percentage verder toe tot 62% (figuur 1). Niet alleen gingen meer bedrijven beregenen, ook het aandeel beregend grasland op de bedrijven nam toe. Naast grasland werd ook snijmais in de jaren 2018-2020 op meer bedrijven beregend (figuur 2). In het groeizame jaar 2017 beregende minder dan 5% van de bedrijven (een deel van) de mais, terwijl dit percentage in 2020 steeg naar ruim 40% van de bedrijven.
Wanneer bedrijven niet beregenen is dat meestal omdat niet beregend kan worden. Er is dan geen bron, of beregeningsinstallatie beschikbaar. Van de bedrijven die niet beregenen kiest 26% er bewust voor om niet te beregenen. De belangrijkste redenen zijn de hoge kosten en arbeidsbehoefte.
Vormen van waterpeilbeheer
Ongeveer de helft van de bedrijven past geen waterpeilbeheer toe (figuur 3). Drainage voor waterafvoer gebeurt op 23% van de bedrijven. Slechts enkele bedrijven gebruiken drainbuizen voor waterinfiltratie vanuit de sloot of peil gestuurde drainage. Eén bedrijf past druppelirrigatie toe in snijmais. Om water vast te houden worden vooral eenvoudige maatregelen toegepast zoals boerenstuwtjes (20%) en ballen in duikers (15%). Enkele veehouders noemen nog andere maatregelen die ze zelf toepassen. Voorbeelden hiervan zijn een balk bovenop de stuw, het openen of sluiten van kleppen in een stuw in overleg met het waterschap en slootpeilbeheer van afsluitbare sloten met een pomp.
Vervolg
De tweede enquête die aan VKA-leden gestuurd is gaat over de gevolgen van weersextremen op de bedrijven. Deze is inmiddels verstuurd. De derde enquête wordt later toegestuurd. Hierin wordt ingegaan op maatregelen die genomen kunnen worden.
KLIMEA
KLIMEA is de afkorting van het nieuwe PPS-project ‘Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek’ waarmee Wageningen Livestock Research en partners de komende drie jaar aan de slag gaan. Het project heeft als doel het ontwikkelen, delen en demonstreren van kennis en innovaties die nodig zijn voor het klimaatbestendig maken van melkveebedrijven in De Achterhoek. Belangrijke partner in het project is VKA. Klimaatadaptatie is een belangrijke pijler van de VKA om bedrijfsresultaten én milieuprestaties te verbeteren. Naast de VKA zijn FrieslandCampina, Provincie Gelderland, Vitens, Waterschap Rijn en IJssel en ForFarmers als partners betrokken. Agro-innovatiecentrum De Marke en Wageningen Livestock Research zijn uitvoerende partijen.
