De Achterhoek is aangewezen als experimenteer-regio voor de ontwikkeling van Kringlooplandbouw. Op 20 (VKA) melkveebedrijven in de Achterhoek en Liemers wordt met de BES (BedrijfsEigen Stikstofnorm) gestreefd naar fosfaatevenwichtsbemesting met dierlijke mest. De bemesting is afgestemd op de werkelijke opbrengst van de grond, die is vastgesteld aan de hand van de resultaten uit de KringloopWijzer. Wat zijn de resultaten van 2020?
Fosfaatevenwichtsbemesting gerealiseerd
In de jaren 2017 t/m 2019 lag de fosfaatonttrekking op de deelnemende bedrijven 14 kg fosfaat per hectare hoger dan de bemesting. Het streven was fosfaatevenwichtsbemesting met de toepassing van BES. Dit is in 2020 op 2 kg na gerealiseerd. De onttrekking was gemiddeld 72 kg en de bemesting is uitgekomen op 70 kg.
33 kg N meer dierlijke mest
Gemiddeld is op de bedrijven 33 kg stikstof per hectare aan dierlijke mest boven de derogatienorm toegepast. De resultaten van 2017 t/m 2019 uit de KringloopWijzer gaf meer ruimte, maar in het eerste jaar dat de BES mocht worden toegepast zochten de deelnemers naar de in hun ogen passende hoeveelheid dierlijke mest en kunstmest. Ook was de 1e bemesting al uitgevoerd bij de start van het project in 2020. Desalniettemin kon gemiddeld per bedrijf 470 m3 dierlijke mest meer worden aangewend.
39 kg N minder kunstmest
De extra stikstof uit dierlijke mest moet op de meeste bedrijven worden gecorrigeerd op de stikstof uit kunstmest. De kunstmestruimte wordt bepaald door de extra aangewende dierlijke mest, de gewasopbrengsten van de afgelopen 3 jaar en het toelaatbare stikstofbodemoverschot. Gemiddeld is per hectare 39 minder stikstof uit kunstmest aangewend in vergelijking met de generieke norm.
Anticiperen op de omstandigheden
2020 was ook weer een droog jaar. Dat was te zien aan de gemiddelde gewasopbrengsten. De stikstofopbrengst grasland lag 9% lager dan het gemiddelde van 2016 t/m 2019. Desondanks is het stikstofbodemoverschot slechts een fractie gestegen van 126 naar 132. De deelnemende bedrijven hebben met hun gewijzigde bemestingsnormen goed geanticipeerd op de matige groei omstandigheden.
Water bij de mest
De aanwending van meer dierlijke mest mag niet leiden tot meer ammoniakemissie in het project. Daarvoor wordt op elk bedrijf een plan gemaakt. Verdunnen mest met water, verlagen ruw eiwit in het rantsoen en meer beweiden zijn de maatregelen die worden ingezet om de ammoniakemissie te verminderen. Populair is water bij de mest. Op alle deelnemende bedrijven is dit toegepast. Volstrekt logisch, omdat in de BES boeren beloond worden voor een hoge benutting in de BES-norm voor 2021. Ondanks meer dierlijke mest lag de ammoniakemissie 3 kg per hectare lager dan in de voorgaande jaren.
Eerste resultaten goed
Ondanks de toch weer matige groeiomstandigheden zijn de resultaten van 2020 goed. Emissies zijn niet gestegen met de gewijzigde bemestingsnormen en de gewasopbrengsten vallen niet tegen met in ogenschouw nemend de droogte. Toch kunnen aan één jaar geen conclusies worden verbonden. Het verkennen van het optimum tussen dierlijke mest en kunstmest op bedrijfsniveau is nog lang niet klaar. Maar wel duidelijk is dat de BES het optimaliseren van de bedrijfsvoering stimuleert. Je wordt immers beloond voor je vakmanschap. En dat motiveert en vergroot het werkplezier.
Door: Gerjan Hilhorst en Jaap Gielen
